Berichten over Filantropie

Wat hebben de rijkste en meest invloedrijke filantropen ter wereld gemeen en welke betekenis geeft filantropie aan hun leven? Professor Jen Shang - ’s werelds enige filantropisch psycholoog - onderzocht deze vraag samen met professor Adrian Sargeant, hoogleraar fondsenwerving. Samen geven zij leiding aan het Instituut voor Duurzame Filantropie in Plymouth (Groot-Brittannië).

In een achterstandswijk bij Thika in Kenia loopt een vrouw binnen bij haar buurman. ‘Heb je het al gehoord? De medicijnen van de jongen op de hoek zijn op en hij is hartstikke ziek.’ Het nieuws gaat als een lopend vuurtje rond en uit allerlei hoeken en gaten duiken mensen op die een centje doneren, een maaltijd brengen of een crowdfunding opzetten. Iemand uit de buurt kent een kennis die nog medicatie over heeft. In Kenia is een goede buur beter dan een verre vriend.

Filantroop wil Alexander Ribbink zich nadrukkelijk niet noemen. Maar sinds hij vermogend is door zijn werk bij TomTom heeft hij zich veel beziggehouden met maatschappelijke onderwerpen. Vakblad fondsenwerving sprak met hem over de oprichting van de Turing Foundation en zijn eigen familiestichting Ribbink-Van den Hoek Family Foundation. Bovendien stond hij aan de basis van de hulp-rubriek ‘Amsterdammer helpt Amsterdammer’ in het Parool.

Het totaalbedrag aan giften in Nederland is ten opzichte van twee jaar geleden gedaald. Dat blijkt uit de nieuwe resultaten van het filantropie-onderzoek Geven in Nederland van de Vrije Universiteit Amsterdam (VU), die zij woensdag presenteerden tijdens de Dag van de Filantropie 2024. Waar Nederland in het coronajaar 2020 nog 5,7 miljard aan goede doelen gaf, is dat voor het jaar 2022 in totaal 5,3 miljard euro. Als percentage van het BBP (bruto binnenlands product) gaven we nog niet eerder zo weinig (0,62 procent). De cijfers voor vrijwilligerswerk bleven zo goed als gelijk ten opzichte van twee jaar eerder: 45 procent van de Nederlanders zet zich vrijwillig in.

In het meest recente Geven in Nederland-onderzoek bleek dat bedrijven voor het eerst grotere gevers zijn dan huishoudens.¹ Voor Nederlandse fondsenwervers dus een steeds belangrijkere pilaar in hun geefstrategie. Waar zij nog niet vaak mee te maken zullen hebben, zijn filantrokapitalisten. Weldoeners van megabedrijven die zich mengen in het filantropische spectrum. Fondsenwerver David Heyer wijdt er in zijn boek ‘Wie heeft het geld opgegeten?’, een apart hoofdstuk aan.² In het boek, dat zich richt op ontwikkelingssamenwerking in Afrika, pleit hij voor een andere manier van die hulp aan het Zuiden. En waarschuwt hij voor de opkomst van het filantrokapitalisme.

In april 2023 verscheen de eerste editie van The Fundraising Reader; een ruime collectie artikelen over een wijde variëteit aan onderwerpen in de fondsenwervende sector. De bundel werd samengesteld en geredigeerd door filantropie-wetenschappers Beth Breeze, Donna Day Lafferty en Pamala Wiepking. Wiepking, hoogleraar aan de Vrije Universiteit Amsterdam en verbonden aan de Lilly Family School of Philanthropy in Indianapolis, vertelt meer over de totstandkoming en de inhoud van de Reader. 

De christelijke filantropie kent een zeer rijke traditie in Nederland. Maar christelijk Nederland is versnipperd: van zeer liberaal tot zeer conservatief. In dit artikel wordt het geefgedrag van de gereformeerde Nederlander bekeken. Hoewel deze groep anno 2022 een stuk kleiner is geworden dan ze van oudsher waren, floreert de gereformeerde geefcultuur nog altijd. Wat drijft deze groep Nederlanders om trouw te doneren? Een derde artikel over Geven en religie: eerder schonk Vf aandacht aan Islamitische- en Boeddhistische filantropie.

Filantropie is een inherent gegeven in het leven van moslims, en een belangrijk aspect van de islamitische geefcultuur is Zakat. Niet voor niets is Zakat een van de vijf zuilen van de Islam. Een gesprek over het belang van Zakat en de Islamitische filantropiecultuur met Imad el Fadili, directeur van het Nationaal Zakat Fonds (NZF), dat de opbrengsten uit Zakat op een duurzame manier wil gebruiken om in Nederland armoede te bestrijden en moslims te bekrachtigen.

Professor Theo Schuyt is een groot pleitbezorger van de filantropie. Dat ademt zijn nieuwe boek uit: ‘Filantropie heeft én geeft zin, zowel aan de gever van tijd, kennis en geld als aan de ontvangende partij’. _(p.212)

In grote delen van 2020 kon je een speld horen vallen in het theater, op het poppodium en in het museum. Niet omdat men ademloos naar de kunst of een optreden aan het kijken was, maar omdat er niemand was. De anders zo levendige plekken bleven angstvallig leeg: garderobes zonder jassen, cafés zonder afwas en kunst zonder belangstellende ogen. De koffieapparaten bleven uit, de taps dicht. Er schuifelde geen publiek naar binnen in afwachting van een voorstelling, want het publiek zat thuis.