De zorg voor mensen in nood in katholieke kringen maakte na de Tweede Wereldoorlog een opmerkelijke ontwikkeling door. De geschiedenis van het huidige Kansfonds, een Goede-Doelenfonds, begint eigenlijk in september 1957 met de oprichting van de Stichting Katholieke Noden (SKN). Belangrijke begunstigers waren het Centraal Fonds Hoger Onderwijs (Radboudstichting), de Katholieke Actie, het Katholiek Sociaal Kerkelijk Instituut, de katholieke jeugdbescherming en jeugdwerk, het nationale Wit-Gele Kruis en nog een aantal katholieke organisaties.
Het boek is geschreven door Cees Willemsen en behandelt niet alleen de geschiedenis van Kansfonds en zijn diverse voorlopers, maar veel meer de maatschappelijke context waarin dit fonds zich sinds de jaren 1990 laat inspireren door het Katholiek Sociaal Denken en een belangrijke bijdrage levert aan onze samenleving. De geschiedenis van Kansfonds begon allemaal bij de Rotterdamse ondernemer Albert Bergers (1903-1980), spil van de katholieke EHBO, niet alleen idealist maar ook pragmaticus en initiatiefnemer van allerlei hulpacties na het bombardement van Rotterdam tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij ontwikkelde zich later tot een professionele fulltime fondsenwerver met onder andere zijn Bergers loterijen zoals de ‘Sla Uw Slag loterij’ voor steun aan allerlei liefdadigheidsprojecten en wist daarvoor ook op een handige manier katholieke media zoals de KRO te interesseren. Berger had zich inmiddels ontpopt als een ras-psycholoog die zonder wetenschappelijke achtergrond gebruik maakte van een geweldig stuk massapsychologie om zijn fondsenwervingsdoel te bereiken.
De katholieke caritas ging zich steeds meer ontwikkelen van liefdadigheid naar professionele fondsenwerving in de periode van 1949 tot 1972. Berger is te beschouwen als initiator van de grootste loterijen in naoorlogs Nederland. Met de komst van de Giroloterij in de jaren zeventig, een briljant idee van zijn jongste zoon Albert Bergers jr. wat later werd uitgebreid tot de BankGiroLoterij, begon een nieuw en commerciëler tijdperk in de loterijwereld. Het werd hoog tijd voor een professionaliseringsslag en zo werden begin jaren negentig de Nationale Postcode Loterij en de Vrienden Loterij opgericht.
Voor historicus Cees Willemsen was de uitdaging om aan de hand van input en uitgebreide documentatie van de Kansfondsbeneficiënten een sociaal-culturele geschiedenis te reconstrueren van de naoorlogse katholieke strijd tegen secularisering, ontkerkelijking en ontzuiling. En natuurlijk de rode draad van het boek: hoe een fonds als Kansfonds zich in het katholieke verleden in onze samenleving zo succesvol kon ontwikkelen. Kortom, Willemsens knappe geschiedschrijving is niet alleen een inspiratiebron voor mensen die geïnteresseerd zijn in de katholieke liefdadigheid, maar ook voor professionele fondsenwervende organisaties.
--
Een versie van deze recensie verscheen eerder in Vakblad fondsenwerving, jaargang 27, nummer 2, dat in mei 2025 uitkwam.
