Hoofdredacteur Investico: 'Botte reactie op zorgvuldige journalistiek'

Fiscaal jurist Ineke Koele beschuldigt Platform voor onderzoeksjournalistiek Investico van ‘onjuistheden en valse conclusies’ in publicaties over ANBI’s (Commentaar; 27 februari). Die beschuldiging bereikte ook ons journalisten, en wekte nogal wat verbazing. Dit mede omdat we mevrouw Koele hebben proberen te interviewen voor ons onderzoek, en zij dat destijds weigerde. Over de uiteindelijk verschenen artikelen in dagblad Trouw, De Groene Amsterdammer, TV-programma Pointer en de website van Investico heeft zich verder ook niemand beklaagd. Een versie van het achtergrondartikel, dat volgens de goede gewoonte van Investico zelfs werd voorzien van bronnen en noten, is te lezen op: http://www.platform-investico.nl/artikel/anbis-komen-rapportageplicht-niet-na-longread/ 

Onze redacteuren benaderden mevrouw Koele om als expert te worden geïnterviewd. Hoe gaat zoiets? In een email, met deze toelichting: "Een interview zou on the record zijn, wat betekent dat we je mogen citeren met naam. Ik kan je toezeggen dat we voorafgaand aan publicatie het hele artikel aan je voorleggen. Je mag je quotes aanpassen en aanvullen als ze feitelijke onjuistheden bevatten, maar je kunt ze op dat moment niet meer helemaal weghalen."

Dit zijn voor Investico gebruikelijke afspraken die naar beide kanten redelijk zijn. De geïnterviewde kan vooraf het hele artikel zien en citaten aanvullen of aanpassen bij feitelijke onjuistheid. Wat niet kan, is alle woorden terugtrekken wanneer iets of iemand anders in het artikel niet bevalt. De essentie van journalistiek is dat het meerdere opvattingen tegelijk kan (moet) weergeven. 

Koele's reactie was: "Ik ga niet akkoord met vage afspraak waarbij het voor jullie eenvoudig mogelijk is om quotes uit zijn verband te trekken. Als er geen volledige openheid bestaat over en weer, dan ga ik geen interview met je aan. Ik schrijf dan liever ‘over’ jullie artikel als expert."

Het is een goed recht om niet mee te werken aan een artikel, en zelf een anti-stuk te schrijven zoals mevrouw Koele nu dus heeft gedaan. Maar haar reactie is een verkeerde samenvatting van ons voorstel - en van de stukken die we publiceerden. We zijn juist heel open geweest over het onderzoeksresultaat waarop we haar reactie wilde, en waren juist benieuwd om haar als deskundige te horen. We hebben haar op 8 januari ook meteen de publicatie gestuurd en krijgen daar pas nu - zeven weken later - een volstrekt ongenuanceerde reactie op. Wat daar achter zit, is ons een raadsel. Maar het verwijt van 'aperte onjuistheden en valse conclusies' is onjuist en wordt ook niet onderbouwd.

Investico heeft nooit gesuggereerd dat de Belastingdienst geen controle uitoefent op ANBI's. De in het artikel genoemde publicatieplicht van ANBI's staat simpelweg in de wet. Dat mag Koele een 'symboolwet' noemen, maar die term heeft geen juridische betekenis. We hebben alle partijen en belangen in de ANBI-problematiek gehoord; gingen op bezoek bij experts die ons (wel) wilde ontvangen alsook bij de Belastingdienst zelf. Voor elke  bewering in het artikel worden meningen of citaten opgevoerd als onderbouwing, zoals zorgvuldige journalstiek behoort te werken. De andere deskundige Sigrid Hemels die volgens Koele 'verbolgen' is over haar bijdrage, heeft haar citaten tevoren ingezien en is ermee akkoord gegaan. De samenvatting in Trouw van haar citaat lijkt me volledig binnen de context.